De afgelopen vier jaar hebben twaalf bedrijven en vier onderzoeksinstellingen onderzoek gedaan naar de gezondheidsvoordelen van groente en fruit. In het kader van het Fruits and Vegetables Value(s)-project ontdekten ze onder meer dat het eten van groenten en fruit gedurende meerdere uren een positief effect heeft op het menselijk lichaam. Daarnaast zijn er methoden ontwikkeld om het gehalte van groenten te meten en zijn dergelijke stoffen aangetroffen in tomaten en kool.
Dat groente en fruit goed zijn voor de gezondheid is al lang bekend. De sector probeert deze wetenschap al jaren te gebruiken bij het vermarkten van haar producten. Er wordt aangenomen dat als mensen maar voldoende groenten en fruit eten, dit scheelt in de zorgkosten. Om het gezonde imago van groente en fruit te versterken, onderzoekt de sector hoe gezondheidsclaims op groente en fruit kunnen worden verankerd.
Maar heeft de boodschap dat groenten en fruit gezond zijn ook het gewenste effect? Voelen mensen de behoefte om meer te eten? Dijkstra heeft haar twijfels. Het bestudeert het eetgedrag van consumenten.
Verschillen tussen bevolkingsgroepen
De impact van dit bericht is beperkt, zegt Dijkstra. Vooral hoger opgeleiden en mensen met hogere inkomens staan open voor positieve berichten, zei ze. In andere populaties lijken ze het veel moeilijker te hebben om aan te komen.
Als voorbeeld noemt Dijkstra een onderzoek dat ruim twee jaar geleden is uitgevoerd onder tienermeisjes in achterstandswijken van Amsterdam. “McDonald's is goed voor mijn sociale leven” is het rapport van kind van Heth. Er staat dat deze meisjes, die bijna allemaal overgewicht hebben, weten dat groenten en fruit gezond zijn, maar dit feit negeren.
"Ik leef nu"
“Eet geen gezond voedsel dat niet lekker smaakt want ik leef nog” is het argument van verschillende meiden voor ongezond eten. "Kip is leven", zegt hij. En: 'Waarom zouden we gezond voedsel kopen dat duur is en nauwelijks verkocht wordt in de buurt? Chilikip kost 1 euro en salade 4 euro.'
Uit het onderzoek blijkt ook dat meisjes meerdere keren per week snacks en snoep kopen in de supermarkt en fastfoodwinkels bezoeken. Barbershop en gebakken kip zijn populair. Bij McDonald's zitten ze altijd aan dezelfde tafel waar de wifi het sterkst is en van waar ze kunnen zien wie er binnenkomt.
Volgens Dijkstra eten mensen geen groente en fruit omdat ze het niet lekker vinden, ze “moeten” het eten, ze houden van het gedoe en het is niet verkrijgbaar of te duur. De universitair docent zegt dat het gezonde aspect van groenten en fruit voor de meerderheid van de bevolking geen argument is om ze te consumeren. Dit is niet de Heilige Graal, het heeft iets meer nodig. '
Vergemakkelijk keuze
Gemiddeld maken consumenten tweehonderd maaltijden per dag, waarvan 70 procent impulsief. "Dit betekent dat als je meer groenten en fruit wilt verkopen, je er ook meer van moet aanbieden", zegt Dijkstra. Ook de automatische vereenvoudiging van de groente- en fruitselectie in de winkel, zoals in het project “go for Color lab”, helpt de verkoop te verhogen. Tijdens dit project werden consumenten in de winkel indirect gestimuleerd om groente en fruit te kopen.
Een Amsterdamse onderzoeker pleit voor gezonde schoollunches. In tegenstelling tot veel andere Europese landen weet Nederland dit nog niet. De praktijk leert dat kinderen hierdoor meer groenten en fruit gaan eten, vooral in de lagere klassen. Dus adviseert Dijkstra: “Begin op jonge leeftijd met aanzoeken.”
Nederland heeft plannen om in kwetsbare gebieden gratis schoolmaaltijden te verstrekken. Hoewel ze momenteel gevoed worden door hoge inflatie, niet zozeer door het gezondheidsaspect.
lagere prijs
Ook de groente- en fruitmarkt lijdt onder de inflatie. Volgens Dijkstra hebben lagere prijzen voor groenten en fruit en hogere prijzen voor ongezonde voedingsmiddelen een gunstig effect op de afzet. De huidige devaluatie van de geldhoeveelheid speelt groenten en fruit in meer of mindere mate in de kaart.
Vorig jaar bedroeg de inflatie voor fruit 5 procent, voor groenten 10 procent. Voor alle voedingsproducten zijn dit de laagste cijfers. Zo is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek de prijsinflatie voor oliën en vetten 35 procent, maar voor vlees slechts 14 procent.
Volgens een onderzoek in opdracht van GroentenFruit Huis zijn lagere groente- en fruitprijzen belangrijk voor de consument in tijden van inflatie.
Volgens Wilko van den Berg, marktexpert bij GroentenFruit Huis, is de afzet van biologische groenten en fruit gedaald. En consumenten kopen vaker voor spotprijzen bij verschillende supermarkten.
De gewenste prijsverlagingen voor groenten en fruit zijn onderweg. De regering besloot de btw daarop af te schaffen. Den Haag onderzoekt momenteel welke producten precies onder deze definitie vallen. Het nultarief gaat naar verwachting op zijn vroegst in 2024 in.
De norm voor consumptie van groente en fruit is volgens het Centrum voor Voeding 450 gram per dag, waarvan 250 gram groente en 200 gram fruit. Gemiddeld eten Nederlanders 300 gram groente en fruit. Van de Nederlandse volwassenen krijgt 16 procent 450 gram. Het gaat dan vooral om de groep hoogopgeleiden en mensen met hoge inkomens. Het gemiddelde verbruik in Europa is 350 gram.